Bericht: | Foto 14: m
Uitgever A. Bakker 1906.
Bron: 'Museum van de 20e eeuw'.
Het Oostereiland is voor het toen florerende Hoorn aangelegd tussen 1650 en 1654 ter vergroting van de havencapaciteit.
De eerste bebouwing werd gevormd door drie pakhuizen en twee woonhuizen, gebouwd door koopman Schuijt.
Vanaf 1690 is de bestemming: werkplaatsen, scheepswerven en magazijnen van de Admiraliteit, een voorloper van de Marine.
In de Grashaven was toen ruimte voor 32 oorlogsschepen.
Van 1817 tot 1827 deden de gebouwen dienst als bedelaarshuis waar 700 tot 1000 bedelaars werden ondergebracht uit heel Noordelijk Nederland. Aansluitend werd het een 'Huis van Correctie' waar lichtgestraften werden ondergebracht.
Vanwege de 'grote zedeloosheid op de slaapzalen', waar de gevangenen in hangmatten sliepen, werd in 1870 begonnen met de bouw van het Alkovengebouw, in welk gedeelte van het gebouw later het 'Museum van de 20e eeuw' werd gevestigd. Hier werden de gedetineerden in (totaal 624) alkoven, cellen van ijzeren traliewerk, tijdens de nacht opgesloten. Door alkoven boven elkaar te plaatsen kon men meer dan 1000 mensen afzonderlijk opsluiten.
Elders binnen het complex waren werkplaatsen als een weverij, borstel- en schoenmakerij. Het was toen formeel een 'Rijkswerkinrichting', in feite nog steeds een gevangenis.
Voor het personeel werden in 1900 op het Achter op 't Zand 16 bewaarderswoningen gebouwd.
De oude ophaalbrug werd in die tijd vervangen door een vaste brug.
In 1933 werd voor de eerste keer de gevangenis gesloten vanwege de sterk gedaalde bezetting.
Verschillende Hoornse verenigingen gebruikten tot 1939 de ruimtes voor repetities. Ook zijn er tijdelijk vluchtelingen en rekruten gehuisvest.
In de oorlog zaten er staatsgevaarlijke Nederlanders en vreemdelingen. Na de oorlog werden er zo'n 500 mensen ondergebracht die verdacht werden van samenwerking met de Duitsers.
Na het vertrek van de laatste NSB-ers werd de Krententuin weer een gewone gevangenis. Op de binnenplaats werden gevangenen gelucht en kon men sporten.
Aanvankelijk stond er om de tuin van de directeurswoning een lagere muur, maar op verzoek van de vrouw van de directeur werd de muur verhoogd tot zo'n 4 meter. Mevrouw wilde privacy in de tuin.
De bijnaam 'De Krententuin' is voor veel inwoners van Hoorn een begrip. Die naam heeft waarschijnlijk te maken met een van de vele werkzaamheden die gevangenen ooit moesten verrichten; het uitzoeken en sorteren van krenten.
In 1987 werd het Oostereiland in gebruik genomen voor uitgeprocedeerde asielzoekers. In 1992 kwamen er tijdelijk weer kortgestraften om in 1999 weer opvang voor asielzoekers te worden. Op 15 december 2002 verliet de laatste asielzoeker het complex.
Sindsdien heeft het leeggestaan en groeide het onkruid welig.
Op 30 oktober 2007 is het eiland met de oude gevangenis van het Rijk gekocht door de gemeente Hoorn voor € 3,6 miljoen.
Op 17 december 2009 is het startschot gegeven voor de restauratie en herbestemming van Oostereiland.
Om het eiland voor bewoners, bezoekers en hulpdiensten goed toegankelijk te maken, is een nieuwe, bredere brug gebouwd.
Sinds najaar 2011 zijn onder andere het 'Museum van de 20e eeuw', 'Cinema Oostereiland' en een Brasserie met Hotel gevestigd in het gerestaureerde complex.
De nog aanwezige cellen in het cellenblok zijn nu onderdeel van het Hotel.
Op 22 juni 2012 opende Pieter van Vollenhove, voorzitter van het Nationaal Restauratiefonds, het Oostereiland officieel.
 |