MENU

Kaart -> Hoorn

Ansichtkaart informatie

107. Grote Waal

Meer foto's en informatie

Uitgever:	1 Beerding m 2 Onbekend v
Buurt:	Hoorn
Jaartal foto 1:	Omstreeks 1900
Jaartal foto 2:	omstreeks 1900

Foto 1	Foto 2

Klik op de afbeelding om deze te vergroten	Klik op de afbeelding om deze te vergroten
Tekst: Bij foto's 1 en 2: Uit: 'Toen Hoorn nog oud-Hoorn was' (uitgegeven in 1980). De verbindingsweg tussen de nieuwbouwwijk Grote Waal en de oude stad, de Weel, loopt op dezelfde plaats waar vroeger een smal paadje (zie foto 1 aan de rechter kant), het Weeltje, langs de Joodse begraafplaats en enkele huisjes, alsmede een tennisbaan met cementen vloer, het land in liep. Het paadje werd steeds smaller, langs het huis met schuur te zien op foto 3D, en het laatste deel was bereikbaar via een loopbruggetje. Het hele gebied tussen de Westersingel tot even voor de spoorwegovergang bij de Hulk bestond uit twee poldertjes: de Kleine Waal of Weel en de Grote Waal. Oorspronkelijk waren het diepe plassen -welen of wielen- die hier ontstaan waren bij dijkdoorbraken tijdens de overstromingsrampen op St. Jeroensdag 17 augustus 1514 en op Allerheiligen 1 november 1522 en die daarna door afslag van grond nog aanzienlijk uitbreidden. In 1627 werden deze inmiddels tot kleine meren uitgegroeide plassen ingedijkt en ingepolderd. Tot 1965 bleef het landschap zijn rustieke karakter houden. Daarna werd het land opgespoten en verder bouwrijp gemaakt voor de huidige wijk Grote Waal. Op foto 1 en 2 ziet men de Westermolen oftewel de Molen van Balk en links daarvan de Westerdijk. Op foto 1 zien we in het midden aan de horizon de schoorsteenpijp van het stoomgemaal de Westerkogge in de Hulk. Uit: 'Uit De Historie van Berkhout' (uitgegeven in 1965). Bij een doorbraak van de Westerdijk bij Hoorn in 1514 ontstonden twee meertjes; de Kleine Waal, of Foreestenwaal, vlak onder Hoorn, en de Groote Waal, ook wel Berkhouter Waal genoemd. Vooral hier werd veel grond weggespoeld. Het gat in de dijk is waarschijnlijk ontstaan ter plaatse van de zogenaamde 'Galgebocht' in de Westerdijk. Hier is het gat gesloten door de dijk, zoals gewoonlijk, buiten om de doorbraak heen, weer te dichten. Op 18 januari 1627 verleenden de Staten van Holland aan Cornelis Gerritszoon van Dijk (!) octrooi om de Weel te bedijken. Ze is 57 ha groot en ligt half in de gemeenten Hoorn en Berkhout; de Middenweg (bestraat in 1871) vormt de gemeentegrens. De polder leverde zo weinig profijt op aan de eigenaren dat ze tot 1804 vrijgesteld bleven van het betalen van belasting. In de polder was een buitenplaats gelegen genaamd 'Mijn Genoegen', eigendom van Daniel van Laar uit Amsterdam. De buitenplaats bestond uit een herenhuis, een tuinmanswoning, koe- en paardenstallingen en een steiger aan de Alkmaarder Trekvaart. Uit: 'Berkhout in Oorlogstijd' van Annet Wood-De Haas. Jaap Couvert woonde aan De Weel (Middelweg) en onttrok zich aan de Arbeitseinsatz. Als er een razzia gaande was verborg hij zich achter in De Weel in een ondergronds gewelf. De herkomst van deze gewelven zijn overblijfselen van een voormalige buitenplaats dat daar voor of rond 1800 heeft gestaan. Waarschijnlijk waren daar wat kelderresten van overgebleven. Bij foto 2: Foto van VOH.

Reacties:
U kunt door middel van het formulier hieronder een bericht op de website plaatsen. Dit bericht zal direct voor alle bezoekers leesbaar zijn.

Naam:	Co Beemsterboer
Datum:	23 Jan 2018
Bericht:	Foto 3: b Particuliere foto omstreeks 1960. Foto 3A: c Uitgever onbekend 1957. We zien de boerderij van De Boer van dichtbij. Op foto 2 en 3 zien we in de verte de top van het dak van de boerderij. Het was een boerderij met voorhuis. Foto van VOH. Foto 3B: k Uitgever onbekend 1957. We zijn verder gefietst en kijken even terug naar de stad. Rechts zien we de Westerdijk en vervolgens zien we in de verte de bomen van de Westersingel. Foto van VOH. Foto 3C: v Uitgever onbekend mei 1957. We gaan de Weel verder naar het westen volgen. Het huisje dat we zien, zien we op foto 3D in het midden. Foto van VOH. Foto 3D: j Uitgever onbekend omstreeks 1910. Een opname vanaf de Westerdijk. We zien de Alkmaarder Trekvaart op de voorgrond. Terwijl op de achtergrond de bomen van de Berkhouterweg zichtbaar zijn en links de Wipwatermolen die de 'Grote Waal' bemaalde. Foto 3E: v Particuliere foto 1906. We zien hier dezelfde huizen als op foto 3D. Foto van VOH. Foto 3F: m Particuliere foto vijftiger jaren. Foto 3G: j Particuliere foto omstreeks 1960. Foto 3H: k Particuliere foto vijftiger jaren. Op deze foto, evenals op foto 3F, zien we de boerderij van De Boer aan het Weeltje. Foto 3I: c Uitgever J. van Dijk Amsterdam 1910. Rechts zien we de boerderij van De Boer en links op de achtergrond de proefboerderij aan het Keern. Foto 3J: k Kaart van Topotijdreis 1903. Op deze kaart zien we de boerderij van De Boer rood ingekleurd onder het woord 'wester'. We zien ook dat het Weeltje doorgaat (als stippellijn) naar nog drie woningen. Twee van deze woningen zien we op foto 3D. Als we even kijken naar de polder 'Grote Waal' dan zien dat de plaats van de (wip)watermolen met 'WM' wordt aangegeven. Foto 3K: c Particuliere foto vijftiger jaren. Dit is de laatste woning (meest westelijke) in de Grote Waal. Op het kaartje 3J zien we de woning aangegeven aan het einde van het Weeltje recht onder de 'P' van Polder.

Naam:	Co Beemsterboer
Datum:	23 Jan 2018
Bericht:	Foto 4: v Particuliere foto omstreeks 1916. Rechts zien we de molen van Balk en rechts van het midden de Pelmolen. En in het midden de boerderij van De Boer. En uiterst links zien we de proefboerderij.

Naam:	Co Beemsterboer
Datum:	23 Jan 2018
Bericht:	Foto 5: j Uitgever Weenenk & Snel Den Haag 1909. Uit: 'Hoorn in oude ansichten deel 2' (uitgegeven in 1979). Dit is een opname uit de polder 'De Groote Waal', waar nu een wijk is van dezelfde naam, welke reikt van het Pelmolenpad tot aan de Hulk. In natte tijden zorgde deze molen, van het type wipwatermolen, voor het juiste grondwaterpeil. We kijken richting de stad en tevens tegen de achterzijde van de molen. Op de achtergrond, rechts, de bomen van de Westersingel. In 1916 is de molen gesloopt en vervangen door een Amerikaanse windmolen. Ook deze moest verdwijnen toen dit gebied bouwrijp werd gemaakt. De naam Groote Waal is afkomstig van de gelijknamige kleine polder, achter de zogenaamde 'Galgenbocht', ontstaan bij een dijkbreuk in 1514. Daarmee is gelijk de naam verklaard, want in het oude woordenboek lezen we bij het woord Waal: geul of poel, wielende stroom en/of kolk na dijkbreuk. Op een kaart, daterend van 1867, komen we de naam 'Groote Waal' eveneens tegen; een water genaamd de 'Togtsloot' doorsneed de polder. Deze sloot begon ter hoogte waar nu de Middelweg is en eindigt even ten noorden van waar de weg van de dijk zich splitst bij de Hulk. Foto 5A: c Particuliere foto omstreeks 1905. Uit: 'Hoorn in oude ansichten deel 2' (uitgegeven in 1979). Links naast de molen zien we het zogenaamde polderhuisje, dat werd bewoond door 'watermolenaar' annex veehouder P. Rond en zijn familie. Het boerderijtje staat (net niet te zien) naast het huisje. Foto 5B: m Uitgever Beerding 1902. Uit: 'Toen Hoorn nog oud-Hoorn was' (uitgegeven in 1980). De leden van de Hoornse Hengelvereniging 'De Baars', in volle uitrusting bijeen, de verenigingshond incluis, klaar om uit te rukken naar de Alkmaarder Trekvaart, de Karperput bij Scharwoude of een ander veelbelovend stekkie in de waterrijke omgeving van Hoorn. Ze komen bijeen in volledig uitrukkingstenue: de hengels op de schouder, het vaatje op de rug, het wormvaatje op de buik, de hengelmand aan een arm en dan er op uit. En dit onder het hengelaarsmotto dat men niet hengelt om de vis, maar om het genoegen.

Naam:	Co Beemsterboer
Datum:	24 Jan 2018
Bericht:	Foto 6: c Uitgever onbekend vijftiger jaren. Midden boven zien we de contouren van de oude polder Grote Waal.

Naam:	Co Beemsterboer
Datum:	11 Nov 2018
Bericht:	Foto 7: v Particuliere foto zeventiger jaren.

Naam:	Co Beemsterboer
Datum:	08 Feb 2019
Bericht:	Foto 8: c Particuliere foto zestiger jaren.